RACHUNEK SUMIENIA DLA DOROSŁYCH
PAN JEZUS
MÓWI: „NAWRACAJCIE SIĘ, ALBOWIEM BLISKIE JEST KRÓLESTWO NIEBIESKIE" (Mt 4.17)
Rachunek sumienia dla dorosłych
Ta
broszura jest przewidziana dla wszystkich, począwszy
od uczniów szóstej klasy szkoły podstawowej.
Poleca się tę broszurę każdemu kto chce mieć dobre sumienie, albowiem życie
według dobrego sumienia jest najpewniejszą drogą do zbawienia.
INTENCJA
Każdemu, po przemyśleniu, niech posłuży ku zbawieniu.
W tej intencji odmawia się codziennie modlitwy do Miłosierdzia Bożego.
OPRACOWANIE
o. Bonifacy H.
Knapik, OFM, Zabrze
Nil 111, OBSTAT
Ks. dr Jan Grzesica, cenzor
Mysłowice,
dnia 4. 02. 1988 r.
ZEZWOLENIE WŁADZY ZAKONNEJ o. dr Joachim Mazurek, OFM, Prowincjał
Katowice-Panewniki, dnia 13. 02. 1988 r. Ldz. 47/P/88
IMPRIMATUR
Ks. bp. dr Damian Zirnoń, Ordynariusz Katowicki
Katowice,
dnia 5. 02. 1988 r.
Nr VI-1662/88
ISBN 83-86412-51-8
PRZED RACHUNKIEM
SUMIENIA
Co to jest grzech?
Grzech jest to dobrowolne i świadome przekroczenie
przykazania Bożego lub kościelnego. Grzech polega więc na nieposłuszeństwie i
wynoszeniu własnej woli nad wolę Bożą.
Grzech może być ciężki, czyli śmiertelny albo lekki, czyli powszedni.
Grzech ciężki popełnia człowiek wtedy, gdy przekracza przykazania:
1) w ważnej rzeczy -jest to tzw. materia
wielka, 2) zupełnie świadomie i 3) całkowicie
dobrowolnie.
Grzech lekki popełnia człowiek wtedy,
gdy przekracza przykazania: 1) w małej rzeczy, 2) bez całkowitej świadomości, 3) bez całkowitej
dobrowolności.
Skutki grzechu
Grzech ciężki (śmiertelny) jest
całkowitym odwróceniem się człowieka od Boga, od celu ostatecznego. Pozbawia duszę
łaski uświęcającej, która stanowi nadprzyrodzone życie duszy. Zrywa wspólnotę z
Bogiem i wyrządza krzywdę Kościołowi. Jest największym nieszczęściem człowieka. Człowiek
przestaje być dzieckiem Bożym, traci wszystkie zasługi za dobre uczynki dawniej wykonane i
nie może osiągnąć nowych zasług. Kto umiera w ciężkim grzechu jest odrzucony od
Boga na wieki, czyli zostaje potępiony. Jest to kara wieczna.
Grzech lekki (powszedni) osłabia naszą
łączność z Bogiem i pomniejsza świętość Kościoła, ale nie pozbawia człowieka stanu łaski.
Ponieważ grzech ciężki jest tragedią
dla człowieka, dlatego należy w swoim rachunku sumienia dokładnie rozważyć
najpierw wielkość materii danego grzechu, następnie stan świadomości przed lub
w czasie popełniania tegoż grzechu przy równoczesnym uwzględnieniu stanu
swojej dobrowolności.
W niniejszym schemacie
rachunku sumienia są wymienione grzechy, których materia jest zawsze wielka i
są zaznaczone w nawiasie „mw". Inne grzechy w tym schemacie mogą mieć materię
wielką w zależności od wielkości szkody (krzywdy), jaką człowiek przez ten
grzech wyrządził: 1) Bogu, 2) sobie, 3) bliźniemu, 4) grupie społecznej lub
społeczeństwu. Oto niektóre przykłady: ad 1) „Odwodziłem innych od Boga",
wykazując, że Bóg w ogóle nie istnieje, ad 2) „Szkodziłem sobie na
zdrowiu", np. przez nadmierne picie alkoholu i dawałem tym wielkie
zgorszenie.
ad 3) „Namawiałem do grzechu", np. do grzechu nieczystego, do
wielkiej kradzieży,
do krzywoprzysięstwa itp. ad 4) „Przekazywałem innym złe książki", które
spowodowały wiele zła.
Uwaga! Wielkość materii należy oceniać nie według własnego odczucia
szkody, ale
według odczucia osoby lub osób poszkodowanych.
Należy się mieć jednak na baczności przed
zbyt formalistycznym traktowaniem swoich grzechów, mówiąc sobie, np.
„wyspowiadam się i wszystko będzie załatwione". Tak właśnie nie jest, bo
za każdy grzech już wyspowiadany człowiek poniesie karę tu na ziemi albo w
czyśćcu po śmierci.
Innym niebezpieczeństwem
dla człowieka jest szatańskie nastawienie w segregowaniu grzechów, tzn. unikać tylko
grzechów ciężkich, a lekceważyć grzechy lekkie. Dla przykładu rozważmy słowa
Pana Jezusa potępiające tych, którzy w swoim życiu nie czynili uczynków
miłosierdzia: „Idźcie precz ode mnie przeklęci, w ogień wieczny, albowiem łaknąłem, a nie
nakarmiliście mię", itd. (Mt 25,41-46).
W innym miejscu mówi Pan Jezus do potępionych: „Odstąpcie ode mnie wszyscy, którzy czynicie nieprawość" (Łk
13,25-27).
Należy więc traktować
każdy grzech, ciężki i lekki, jako nieprawość człowieka wobec Boga. Takie bowiem
nastawienie jest bezpiecznym trwaniem w bojaźni Bożej i właściwą dyspozycją do
uzyskania od Boga przebaczenia i odpuszczenia wszystkich grzechów.
Inną przestrogą dla zuchwalców są
słowa św. Pawła: „Czyż nie wiecie, że niesprawiedliwi nie posiądą Królestwa
Bożego. Nie łudźcie się! Ani rozpustnicy, ani bałwochwalcy, ani cudzołożnicy,
ani rozwieźli, ani mężczyźni współżyjący ze sobą, ani złodzieje, ani chciwi,
ani pijacy, ani oszczercy nie odziedziczą Królestwa Bożego" (l Kor 6,9 nn).
Wprowadzenie do
rachunku sumienia
Bóg w swoim wielkim miłosierdziu chce
ratować każdego człowieka zagrożonego ustawicznie wpływem złego ducha, szatana. W
tym celu ustanowił Pan Jezus Sakrament Pokuty, aby każdy grzesznik mógł łatwo powrócić do
miłującego Ojca. Pan Jezus przekazał tę władzę pojednania swojemu Kościołowi
słowami: „Weźmijcie Ducha Świętego, którym odpuścicie grzechy - są im odpuszczone,
a którym zatrzymacie - są im zatrzymane" (J 20,22 n).
Kościół wypełnia tę misję Chrystusa
przez swoich kapłanów w Sakramencie Pokuty, popularnie nazwanym Spowiedzią
świętą. Dla owocnej Spowiedzi świętej wymaga się wypełnienia 5 warunków,
mianowicie:
1)
dobry rachunek sumienia,
2) żal za popełnione
grzechy,
3) postanowienie poprawy,
4) szczere wyznanie
grzechów,
5)
zadośćuczynienie.
Pan Bóg bez żalu nie
odpuszcza nigdy żadnego grzechu osobistego. Żeby więc za grzech żałować - trzeba go
najpierw poznać. W tym celu należy dokładnie rozważyć grzechy wymienione w tym
„rachunku sumienia" i pamięcią sięgnąć do własnej przeszłości. Jeżeli
swoich grzechów pozna się wiele - wtedy zaleca się, by przystąpić do konfesjonału z
karteczką.
Przedtem jednak trzeba wzbudzić żal za grzechy (możliwie doskonały), następnie mocno
postanowić (trzeci warunek) unikać wszelkich grzechów, zwłaszcza ciężkich, a
także unikać okazji do ich powtarzania. Ponadto trzeba
naprawić
krzywdę (piąty warunek), np. zwrócić rzecz skradzioną i wynagrodzić wszelkie szkody przez siebie wyrządzone.
Modlitwa przed rachunkiem sumienia
Wszechmogący i miłosierny Boże, oświeć
mój umysł, abym poznał grzechy, które popełniłem, i odmień moje serce, abym
szczerze nawrócił się do Ciebie. Niech Twoja miłość zjednoczy mnie ze
wszystkimi, którym wyrządziłem krzywdę. Niech Twoja dobroć uleczy moje rany,
umocni moją słabość. Niech Duch Święty obdarzy mnie nowym życiem i odnowi we
mnie miłość, aby w moich
czynach zajaśniał obraz Twojego Syna, który z Tobą żyje i króluje na wieki wieków. Amen.
PIERWSZE PRZYKAZANIE BOŻE
Nie będziesz miał bogów cudzych przede mną
1. Nie modliłem się w
ogóle...
2.
Dobrowolnie wątpiłem o prawdach wiary (jakich?).
3.
Zaparłem się wiary (zg)* - (mw).
4.
Publicznie krytykowałem prawdy wiary (zg) - (mw).
5.
Wstydziłem się swojej wiary.
6.
Nie starałem się o pogłębienie swojej wiedzy religijnej
przez słuchanie
kazań,
czytanie Pisma Świętego, książek religijnych itp.
7.
Nie ufałem Bogu, np. w grzechowych utrapieniach...
8.
Narzekałem na Pana Boga, np. w niepowodzeniach (zg).
9.
Poddawałem się rozpaczy i zwątpieniu...
10.Wierzyłem w zabobony, wróżby czy horoskopy...
11. Znieważyłem osoby duchowne, miejsca i
rzeczy poświęcone, np.
kościoły, cmentarze, krzyże, obrazy itp.
(zg).
12. Przeszkadzałem drugim
w spełnianiu praktyk religijnych, np. w rodzinie,
w
środowisku pracy...
13.Ceniłem pieniądz, wygody, przyjemności, sport... itp. bardziej niż
sprawy
Boże i zbawienie własnej duszy... 14.Narażałem się na utratę wiary przez złe
widowiska, filmy, książki,
programy telewizyjne, towarzystwo...
itp. 15.
Należałem lub należę do organizacji ateistycznej (zg) - (mw). 16.Zapierałem się
Boga lub Go zwalczałem (zg) - (mw). 17.Odwodziłem innych od Boga...
18. Występowałem przeciw
nauce Bożej lub nauce Kościoła (zg) - (mw).
19. Dałem zgorszenie swoim
złym zachowaniem lub złym mówieniem...
UWAGA! Umieszczone w nawiasach „zg" oznacza, że ten grzech
jest także grzechem zgorszenia, rozumianym w sensie popularnym jako zły
przykład, powodujący
oburzenie lub zachętę do zła, a dla źle czyniących jest
niebezpiecznym
umocnieniem. Wielkość zgorszenia zależy od osoby, jej godności, sprawowanej funkcji, pozycji społecznej itp.
DRUGIE PRZYKAZANIE BOŻE
Nie będziesz brał imienia Pana Boga Twego nadaremno
1. Wymawiałem
imiona Świętych lub imię Boże - bez uszanowania, bez
potrzeby, w żartach, w gniewie, z
przyzwyczajenia...
r
2.
Bluźniłem przeciw Bogu lub Świętym (zg) - (mw)...
3.
Nie dotrzymałem przysięgi albo ślubu złożonego Bogu (mw).
4.
Przysięgałem
niepotrzebnie lub złożyłem fałszywą lub niemoralną
przysięgę. Czy naprawiłem wyrządzoną przez
to krzywdę? (mw).
5.
Przyjąłem po świętokradzku Sakramenty święte - które?
(mw).
6.
Przeklinałem kogoś w myślach lub publicznie (zg).
7.
Rozmawiałem o sprawach religijnych lekceważąco...
8.
Wstydziłem się chrześcijańskiego pozdrowienia lub
zewnętrznych gestów
religijnych,
jak znak krzyża świętego, przyklęknięcia, zdjęcia czapki
przed
kościołem lub krzyżem... itp. (zg).
9.
Nosiłem
lub noszę symbole religijne (dewocjonalia) jako ozdobę,
maskotkę lub fetysz - a nie jako zewnętrzny
wyraz wiary...
10. Używałem słów z Pisma Świętego dla żartów,
dla obrony grzesznych
interesów, dla poparcia błędnej nauki...
11. Brałem udział w
seansach spirytystycznych.
TRZECIE PRZYKAZANIE BOŻE
Pamiętaj, abyś dzień święty święcił
1. Opuściłem z własnej winy Mszę świętą w
niedzielę lub w święto
nakazane (zg) - (mw).
2.
Spóźniłem się na Mszę świętą w niedzielę lub w święto
nakazane.
3.
We Mszy świętej nie brałem czynnego udziału.
4.
Przeszkadzałem innym w skupieniu w czasie Mszy świętej.
5.
Pracowałem w niedzielę lub w inne święto bez koniecznej
potrzeby (zg).
6.
Znieważyłem
Dzień Pański przez pijaństwo lub udział w grzesznych
zabawach i rozrywkach (zg).
UWAGA!
Każdy grzech popełniony przeciw pierwszym trzem przykazaniom Bożym, godzi bezpośrednio w „przykazanie miłości
Boga", które brzmi: „Będziesz miłował Pana Boga Twego z całego serca, z
całej duszy, ze wszystkich myśli i ze wszystkich sił swoich".
Każdy grzech popełniony przeciw przykazaniom Bożym od czwartego do dziesiątego godzi
pośrednio w „przykazanie miłości Boga", a bezpośrednio w „przykazanie
miłości bliźniego", które brzmi: „Będziesz miłował bliźniego swego jak siebie samego".
CZWARTE PRZYKAZANIE BOŻE
Czcij ojca twego i matkę twoją
1. Nie okazywałem swoim
rodzicom miłości i szacunku...
2.
Odnosiłem
się do rodziców w sposób ubliżający, kłóciłem się z nimi,
obmawiałem ich, biłem ich, wstydziłem się
swoich rodziców...
3.
Nie starałem się pomóc rodzicom...
4.
Nie byłem posłuszny rodzicom, nauczycielom, wychowawcom...
5.
Nie modliłem się za rodziców...
Obowiązki rodziców
6.
Nie dbałem o moralne i religijne wyrobienie i wychowanie
dzieci
(modlitwa,
Msza święta w niedziele i święta, uczęszczanie na lekcje
religii,
przyjmowanie Sakramentów świętych... itp.).
7.
Nie starałem się o współpracę z duszpasterzem w
katechizacji dzieci...
8.
Nie
dawałem dzieciom dobrego przykładu w wypełnianiu obowiązków
religijnych, w pracy zawodowej, we współżyciu
z sąsiadami...
9.
Nie poświęcałem dzieciom czasu, nie interesowałem się ich
problemami
życiowymi...
10. Nie dbałem o ich
wykształcenie, utrzymanie i odpoczynek...
11. Nie starałem się ich
kochać i traktować jednakowo...
12. Byłem niesprawiedliwy
w karaniu.
13. Rozpieszczałem swoje dzieci przez
spełnianie wszystkich ich zachcianek,
np. w oglądaniu telewizji...
14. Nie starałem się o wspólną modlitwę,
czytanie Pisma Świętego, rozmowy
religijne oraz o znak wiary w mieszkaniu
(krzyż, obrazy religijne)...
15. Byłem obojętny na to,
z kim się moje dziecko przyjaźni...
16. Nie
wymagałem od dzieci odpowiedniego szacunku dla rodziców,
kapłanów, nauczycieli, ludzi starszych i dla
każdego człowieka...
17. Krytykowałem w
obecności dzieci duchowieństwo (zg).
18. Wtrącałem się w
pożycie małżeńskie dzieci, powodując konflikty...
19. Nie wypełniałem
obowiązków wobec chrześniaka...
Obowiązki małżonków
20.Nie kochałem szczerze
męża/żony.
21. Nie troszczyłem się o
zdrowie współmałżonka.
22. Nie poczuwam się do odpowiedzialności za
uświęcenie i zbawienie
współmałżonka.
23. Ukrywaliśmy przed sobą
ważne sprawy.
24. Utrudnialiśmy sobie
życia przez zły humor, kaprysy, gniew itp.
25. Rozjątrzaliśmy
niezgodę, opowiadając innym, co nas dzieli...
26. Nie dochowałem
wierności małżeńskiej (mw).
27. Unikaliśmy potomstwa w
sposób grzeszny (mw).
28. Ograniczaliśmy liczbę
dzieci dla własnej wygody.
29. Nasz dom nie jest wzorem i przykładem życia chrześcijańskiego.
Obowiązki względem Ojczyzny
30. Nie szukałem szczerze
dobra mojego Kraju...
31. Nie spełniałem solidnie
swoich obowiązków zawodowych...
32. Nie dałem dobrego przykładu
współpracownikom...
33. Szerzyłem zło w
środowisku pracy przez: przekleństwa, wulgarne słowa,
używanie alkoholu, obmowy...
34. Patrzyłem przez palce na
zło, aby mieć spokój.
35. Zmuszałem podwładnych do
pracy ponad siły.
36. Niedobrze żyłem lub żyję
z kolegami w pracy...
37. Dawałem niesprawiedliwą
zapłatę...
38. Pomijałem pracowników w
awansie.
PIĄTE PRZYKAZANIE BOŻE
Nie zabijaj
Wszelka krzywda: fizyczna,
psychiczna czy moralna, wyrządzona pośrednio lub bezpośrednio, sobie lub
bliźniemu — godzi w piąte przykazanie Boże.
1. Szkodziłem sobie na
zdrowiu, np. przez nadmiar jedzenia, palenia tytoniu,
picia alkoholu, przeciążenie pracą, lekceważenie snu, wypoczynku...
2. Usiłowałem popełnić
samobójstwo (mw).
3. Życzyłem sobie lub
bliźniemu śmierci.
4. Lekkomyślnie narażałem
swoje zdrowie i życie...
5. Zabiłem człowieka, może
nie narodzonego (mw).
6. Stosowałem środki
wczesnoporonne (mechaniczne lub chemiczne) lub
namawiałem do tego (mw).
7. Zachęcałem, namawiałem lub
zmuszałem do przerwania ciąży (zg) -
(m w).
8. Żywię do bliźnich
nienawiść lub niechęć...
9. Pobiłem lub pokaleczyłem
kogoś...
10. Gorszyłem bliźnich swoim
postępowaniem...
11. Szkodziłem bliźniemu (w
jaki sposób?).
12. Namawiałem do grzechu
(jakiego?).
13. Prowadziłem pojazd w
stanie nietrzeźwym.
14. Lekceważyłem przepisy
bezpieczeństwa na drodze lub przy pracy...
15. Nie traktowałem
środowiska naturalnego jako dzieła Bożego...
16 Niszczyłem moje naturalne
otoczenie lub nie przestrzegałem
obowiązujących przepisów odnośnie do ochrony środowiska
naturalnego...
17. Znęcałem się nad
zwierzętami..
18.Gardziłem drugim człowiekiem...
19.Wyśmiewałem się z bliźniego, przezywałem go...
20. Nie modliłem się za
osobistych wrogów i prześladowców...
21. Nie przebaczyłem
komuś w swoim sercu...
22. Nie ratowałem bliźniego
w zagrożeniu, odmówiłem mu pomocy...
23. Nie panowałem nad swoimi złymi
skłonnościami, np. do gniewu,
chciwości, zmysłowości, zazdrości... itp.
24. Bawiłem się cudzym
kosztem...
25.Przyczyniłem się do
rozwoju nałogu u siebie lub u innych (zg).
26. Zadawałem świadomie cierpienia fizyczne,
psychiczne lub moralne...
27. Niszczyłem przyjaźń
między ludźmi...
28. Zaniedbuję swój
rozwój intelektualny, moralny, religijny, fizyczny,
umysłowy,
psychiczny...
29. Przebywałem w złym towarzystwie...
SZÓSTE PRZYKAZANIE BOŻE Nie cudzołóż
DZIEWIĄTE
PRZYKAZANIE BOŻE Nie pożądaj żony bliźniego
twego
1. Nie miałem należytego
poszanowania dla ciała i jego sił rozrodczych...
2.
Miałem upodobanie w myślach nieskromnych (mw).
3.
Pragnąłem widzieć nieskromności.
4.
Podniecałem się do grzechu nieczystego przez lekturę,
fantazję, filmy,
widowiska,
pornografię... itp. (mw)...
5.
Popełniłem grzechy nieczyste ze sobą lub z inną osobą
(zg) - (mw).
6.
Pożądałem drugiej osoby.
7.
Prowadziłem nieprzyzwoite rozmowy (zg) - (mw).
8.
Nie odsunąłem od siebie okazji do grzechów nieczystych,
np. podejrzane
osoby,
obrazki porno, książki, zdjęcia, filmy, programy telewizyjne...
9.
Przekazywałem innym złe książki, filmy, obrazki porno...
itp. (zg) -
(mw).
10. Nie przestrzegałem
rozumnej wstydliwości w ubiorze i zachowaniu...
11. Nadużywałem praw
małżeńskich (stosunki przerywane, środki poronne,
antykoncepcyjne...)
(mw).
12. Nie starałem się
poznać etycznych metod kierowania płodnością...
13. Nie szanowałem w
małżeństwie czasowej niemożności współżycia...
14. Nie uświadamiałem
stopniowo swoich dzieci w dziedzinie seksualnej...
15. Stwarzałem sytuacje
rozbudzające pożądanie (zg) - (mw).
16. Podglądałem życie
seksualne innych...
17. Wciągałem w przeżycia
seksualne osoby nieletnie (zg) - (mw).
18. Obnażałem się
publicznie dla podniecenia innych (zg) - (mw).
19. Spowodowałem
zwlekanie z rodzeniem dzieci z urojonych przyczyn.
20. Podejmowałem współżycie seksualne w
małżeństwie w stanie
nietrzeźwym (mw).
21. Planowałem i
zmierzałem do rozwodu (mw).
22. Rozwiodłem się (zg) -
(mw).
23. Wszedłem po rozwodzie
w następny związek małżeński (cywilny) (zg) -
(m w).
UWAGA! Każdy grzech przeciw szóstemu i dziewiątemu przykazaniu Bożemu popełniony w obecności
innej osoby jest równocześnie wielkim grzechem zgorszenia, zwłaszcza popełniony
w obecności dziecka.
SIÓDME PRZYKAZANIE
BOŻE
Nie kradnij
DZIESIĄTE PRZYKAZANIE BOŻE
Nie pożądaj żadnej rzeczy bliźniego twego
1. Przywłaszczyłem sobie
cudzą rzecz (prywatną, społeczną).
2.
Przywłaszczyłem sobie owoce cudzej pracy lub zasługi
innych...
3.
Zabierałem innym czas, każąc na siebie czekać...
4.
Wyrządziłem
szkodę przez lenistwo, spóźniałstwo, niedotrzymanie
umowy lub ustalonych terminów...
5.
Zatrzymałem rzecz znalezioną lub pożyczoną...
6.
Nie oddałem długu w terminie albo w ogóle nie oddałem...
7.
Rzecz skradzioną kupiłem albo sprzedałem...
8.
Dałem się przekupić przez dawanie albo branie łapówek...
9.
Zniszczyłem cudzą własność...
10. Nie dopilnowałem
rzeczy będących własnością wspólną, społeczną...
11. Oszukałem bliźniego w
handlu...
12. Byłem chciwy,
zazdrosny, pożądałem dobra cudzego...
13. Nie wynagrodziłem
krzywd ani przed Spowiedzią świętą, ani potem...
14. Urządziłem się
materialnie cudzym kosztem...
15. Nie wynagradzałem
sprawiedliwie za pracę...
16. Przywiązywałem się
zbytnio do rzeczy materialnych...
17. Byłem nieoszczędny, a
skąpy wobec potrzebujących...
18. Marnowałem talenty
swoje i innych (np. wykładowca nie przygotowany
prowadzi
lekcję)...
19. Zabierałem innym
bezmyślnie czas...
20. Wykorzystywałem czas pracy lub środki
służbowe dla celów
prywatnych...
21. Oszukiwałem przy
transakcjach...
^^^•^
Uwaga! Wszelka szkoda wyrządzona bliźniemu musi być
naprawiona przed Spowiedzią świętą, albo w jak najkrótszym czasie po niej,
ponieważ inaczej Spowiedź święta może być
świętokradzka.
ÓSME PRZYKAZANIE BOŻE
Nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu twemu
1. Kłamałem i kłamię z
przyzwyczajenia...
2.
Posądzałem lekkomyślnie...
3.
Bez potrzeby mówiłem o wadach lub grzechach bliźnich
(obmowy)...
4.
Oczerniałem bliźniego, opowiadając o nim nieprawdziwe,
złe rzeczy..
5.
Byłem obłudny wobec bliźniego. .
6.
Nie naprawiłem krzywd spowodowanych moim kłamstwem...
7.
Nie zachowałem powierzonej mi tajemnicy albo sekretów...
8.
Nie zachowałem tajemnicy zawodowej (np. lekarz,
pielęgniarka)...
9.
Nie dotrzymałem słowa, obietnicy...
10. Osądzałem bliźnich...
11. Pozywałem do sądu z
błahych powodów...
12. Stawałem po stronie
nieprawdy (np. dla korzyści) (zg)...
13. Byłem wścibski,
podsłuchiwałem, podglądałem...
14. Zwalałem winę na
bliźniego...
15. Doniosłem fałszywie
lub fałszywie zeznawałem...
16. Mówiłem bezmyślnie,
głupio (gadulstwo)...
17. Fałszowałem
dokumenty...
18. Zmuszałem kogoś do przyjęcia poglądów
sprzecznych z jego
przekonaniami...
PRZYKAZANIA KOŚCIELNE
(x5)
1. Ustanowione przez
Kościół dni święte święcić (por. III przykazanie
Boże).
2.
W niedziele i święta nakazane we Mszy świętej nabożnie
uczestniczyć.
3.
Posty nakazane zachowywać - tzn. należy umartwiać się
przez wszystkie
piątki
całego roku oraz potraw mięsnych nie spożywać. W piątek Pan
Jezus był torturowany i konał na krzyżu dla naszego zbawienia, dlatego
każde nasze umartwienie ma być z miłości i wdzięczności dla Pana
Jezusa.
4.
Przynajmniej raz w roku spowiadać się i Komunię świętą
przyjmować.
Dla bezpieczeństwa naszego zbawienia Kościół poleca w dzisiejszych
czasach
częstą Spowiedź świętą, np. co miesiąc. Po dłuższej przerwie, np.
po trzech
miesiącach, do dobrej Spowiedzi świętej należy przygotować
się koniecznie przy pomocy
dobrego (np. niniejszego) rachunku sumienia.
5.
W
czasach zakazanych zabaw hucznych nie urządzać. W okresach
pokutnych należy codziennie umartwiać się,
np. rezygnować z
przyjemności dozwolonych, a więcej czasu poświęcić na modlitwę, czytanie Pisma
Świętego i książek religijnych, spełniać uczynki miłosierdzia, ubogacać swoją wiedzę
religijną.
GRZECHY CUDZE (9 rodzajów) Grzech cudzy popełnia ten, kto innych naraża
na grzech
Te grzechy zdarzają się bardzo często i popełnia je każdy
człowiek wtedy, gdy: l . Pobudza do grzechu,
np. przez nieskromny ubiór, rozgniewanie, złe mówienie, złe zachowanie itp. (zg).
2.
Radzi
do grzechu, np. do złodziejstwa (zg). . .
3.
Nakazuje popełnić grzech, np. dzieciom, domownikom,
podwładnym
4.
Milczy na grzech bliźniego, np. żeby mieć spokój . . .
5.
Zezwala
popełnić grzech, np. podwładnym lub domownikom. . .
6.
Pomaga
popełnić grzech, np. przy rabunku (zg). . .
7.
Nie
karze grzechu, np. popełnionego przez dzieci, podwładnych (zg). . .
8.
Broni grzechu popełnionego przez kogokolwiek (zg). . .
9.
Pochwala
grzech popełniony przez kogokolwiek. . .
GRZECHY GŁÓWNE (7 rodzajów)
Są to najbardziej niebezpieczne
grzechy, ponieważ burzą w zasadniczy sposób moralność, przeradzając się łatwo w
groźne i trudno uleczalne nałogi. Te właśnie grzechy i nałogi prowadzą do
najcięższych zbrodni, np. zabójstwa, bałwochwalstwa, do utraty wiary, do
samobójstwa. Należy więc te grzechy szczególnie śledzić w swoim postępowaniu,
aby każdy z nich w zarodku likwidować.
1. Pycha -jest to
wynoszenie się ponad innych: w myślach, w mowie i w
czynie.
Człowiek pyszny łatwo odmówi posłuszeństwa Bogu i
Kościołowi...
2.
Chciwość - ujawnia się u człowieka jako pogoń za
niesprawiedliwym
zyskiem
i jego skąpstwo.
3.
Zazdrość - rodzi niechęć do ludzi, którym się dobrze
powodzi, którzy są
ubogaceni
darami naturalnymi. Tym właśnie ludziom próbuje zazdrośnik
zaszkodzić,
np. przez zniesławienie...
4.
Nieczystość - (por. VI przykazanie Boże).
5.
Nieumiarkowanie w jedzeniu i piciu — ktokolwiek je ponad
miarę, staje
się
chory, ociężały i zmysłowy. Picie alkoholu w celu upicia się jest
grzechem
ciężkim.
6.
Gniew - zdarza się najczęściej u pyszałków.
Człowiek, który lekceważy
tę skłonność u siebie - dopuszcza się wielu grzechów niesprawiedliwości
przez zniewagi, rozsiewanie strachu, niszczenie przyjaźni i majątku... itp.
7. Lenistwo -jest najbardziej
niebezpieczne w dziedzinie własnego uświęcania, np. przez zaniedbywanie praktyk
religijnych... Innym przejawem
lenistwa jest lekceważenie swoich obowiązków, np. przez opuszczenie lub złe wykonanie...
GRZECHY PRZECIW DUCHOWI ŚWIĘTEMU (6 rodzajów)
Ktokolwiek lekceważy
te grzechy, nie może się nigdy dobrze wyspowiadać. Trzeba więc najpierw te grzechy
przeciw Duchowi Świętemu starannie poznać, codziennie nad nimi czuwać i do
końca życia wykluczyć.
1. Grzeszyć zuchwale w nadziei miłosierdzia Bożego -
ktokolwiek z pełną
świadomością planuje popełnić grzech ciężki, licząc na przebaczenie w
Sakramencie Pokuty - popełnia grzech
przeciw Duchowi Świętemu
(m w)...
2.
Wątpić o łasce Bożej, np. grzesznik uświadamia sobie wiele
ciężkich
zbrodni,
które popełnił. Uważa, że nie zasługuje na przebaczenie Boże i
rezygnuje
z tej łaski...
3.
Jakiejś prawdzie chrześcijańskiej sprzeciwiać się, np.
tej, że Bóg jest
sędzią
sprawiedliwym, który za dobre czyny wynagradza, a za złe karze
(m
w)...
4.
Bliźniemu łaski Bożej zazdrościć. Zdarza się to
najczęściej takim
ludziom,
którzy przez dłuższy czas są skłóceni z Bogiem. Drażni ich
ludzka
pobożność i zwalczają wszelkie praktyki religijne.
5.
Zatwardziałość
wobec natchnień Ducha Świętego, np. lekceważenie
natchnień Ducha Świętego do dobrych uczynków,
do Spowiedzi
świętej... itp.
6.
Odkładanie pokuty aż do śmierci, np. żyje ktoś w ciężkim
grzechu i daje
posłuch
szatanowi, który zapewnia go, że przed śmiercią jeszcze się
nawróci
(mw)...
GRZECHY WOŁAJĄCE O POMSTĘ DO NIEBA (4 rodzaje)
1. Umyślne zabójstwo -
najczęstszą zbrodnią w obecnych czasach jest
mordowanie
dzieci nie narodzonych. Zbrodniarzami w tej materii są:
lekarze,
położne, rodzice, pielęgniarki i ci wszyscy, którzy do tej zbrodni
zachęcali,
radzili, zmuszali lub nie przeszkodzili (zg) - (mw).
2.
Grzech sodomski - są to grzechy nieczyste przeciwne
naturze, np.
homoseksualizm
(zg) - (mw).
3.
Uciskanie ubogich, wdów i sierot. Jest to grzech wielkiej
niesprawiedliwości,
którą trzeba koniecznie naprawić przed Spowiedzią
świętą lub jak najprędzej po niej.
4. Zatrzymanie zapłaty pracownikom - chodzi o niesprawiedliwe
wynagrodzenie, płacenie alkoholem, nierządem lub czymś niegodziwym. Ociąganie się z
zapłatą za pracę... itp. (zg).
GRZECHY ZANIEDBANIA
Są to zaniedbane dobre uczynki, które każdy chrześcijanin
powinien codziennie spełniać: jedne z
obowiązku, a niektóre w duchu pokuty i dla doskonalenia w miłości.
Zaniedbywane uczynki miłosierdzia
a) względem duszy (7 rodzajów)
1. Nie upominałem
grzeszących.
2.
Nie pouczałem nie umiejących
3.
Wątpiącym nie użyczyłem dobrej rady.
4.
Nie pocieszałem strapionych.
5.
Nie chciałem krzywdy cierpliwie znosić.
6.
Nie chciałem urazów chętnie darować.
7.
Nie modliłem się ani za żywych, ani za zmarłych.
b) względem ciała (7 rodzajów)
8.
Nie nakarmiłem głodnego.
9.
Nie napoiłem spragnionego.
10. Nie użyczyłem gościny
komuś w wielkiej potrzebie.
11. Nie wspomogłem kogoś w
wielkiej potrzebie.
12. Nie starałem się o
więźniów, np. kogoś z bliskich.
13. Nie odwiedzałem
chorych, starych (rodziców, krewnych, znajomych...).
14. Przyczyniłem się do
niegodziwego pogrzebu, zwłaszcza kogoś z rodziny.
15. Zaniedbywałem najprzedniejsze dobre
uczynki: modlitwę, post,
jałmużnę.
16. Nie starałem się o dary Ducha Świętego:
mądrości, rozumu, rady,
męstwa, umiejętności, pobożności i bojaźni
Bożej.
17. Nie ubiegałem się o
cnoty: 7 cnót głównych, 4 cnoty kardynalne, 3 cnoty
Boskie.
18. Nie starałem się
uzyskać odpustu zupełnego.
r
19. Nie pogłębiałem
swojej wiary przez czytanie Pisma Świętego i lektury
religijnej...
20. Trwoniłem czas na nieużyteczne lub
szkodliwe zajęcia, np. oglądanie
niebezpiecznych programów telewizyjnych,
długie zabawy, plotki...
Modlitwa po rachunku sumienia
Żal i mocne postanowienie poprawy.
Panie Boże mój, z
głębi serca żałuję za wszystkie grzechy całego życia mego, ponieważ obraziłem
Cię i zasłużyłem na to, żebyś mnie jako Sprawiedliwy Sędzia ukarał tu na ziemi i w
wieczności. Najbardziej jednak żałuję za nie dlatego, że Ciebie najlepszego Ojca,
grzechami moimi tak bardzo obraziłem i zasmuciłem. Żałuję, że z powodu
odwrócenia się od Ciebie, zmarnowałem zasługi gorzkiej męki mojego Zbawiciela
Jezusa Chrystusa, Syna Twojego, który z miłości dla mnie w Ogrójcu krwią się
pocił, był ubiczowany, cierniem ukoronowany, niósł ciężki krzyż, na którym w
wielkich boleściach umarł.
Postanawiam przy pomocy Twojej łaski poprawić życie moje i więcej nie grzeszyć. Niech odtąd zrozumiem lepiej, że mój dom
rodzinny, miejsce pracy, obowiązki
moje i bliźnich są warsztatem mej doskonałości i świętości. Pragnę wynagrodzić
wszelką szkodę, którą wyrządziłem. Pragnę zawsze do Ciebie należeć i przy pomocy łaski Twojej unikać
wszystkich grzechów oraz okazji do nich.
Panie Jezu nie bądź mi Sędzią lecz
Zbawicielem. Matko Syna Bożego, bądź też Matką moją i broń mnie od złego. Amen.
W konfesjonale
Penitent klęcząc, mówi wyraźnie:
„Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus".
Kapłan odpowiada: „Na wieki wieków. Amen".
P: Żegna się i mówi: „W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Amen. Mam
lat...
Jestem (dzieckiem, uczniem, żonatym, mężatką, wdową). Ostatni raz
spowiadałem się przed (miesiącem, miesiącami...). Zadaną pokutę na
ostatniej
Spowiedzi świętej wypełniłem, grzechu nie zataiłem. Od ostatniej
Spowiedzi
świętej obraziłem Boga następującymi
grzechami: (przy grzechach ciężkich
należy podać ich liczbę i okoliczności)... Po wyznaniu grzechów penitent
mówi:
„Więcej grzechów nie pamiętam, za wszystkie grzechy żałuję i proszę o
zbawienną naukę, pokutę i rozgrzeszenie".
K: Udziela krótkiej nauki, wyznacza pokutę i udziela rozgrzeszenia,
czyniąc
znak krzyża świętego przy słowach... „W imię Ojca i Syna, i Ducha
Świętego".
P: Żegna się, gdy Kapłan czyni znak krzyża świętego i odpowiada:
„Amen".
K: Wysławiajmy Pana, bo jest dobry.
P: Bo Jego miłosierdzie trwa na wieki.
K: Pan odpuścił Tobie grzechy. Idź w pokoju. Potem lekko zapuka.
P: Po zapukaniu mówi: Bogu niech będą dzięki i odchodzi.
Modlitwa po Spowiedzi świętej
Panie Boże mój, dziękuję Ci za to, żeś mnie stworzył, żeś mnie powołał do wiary w Jezusa
Chrystusa, Syna Twojego, Zbawiciela naszego. Ty udzielasz nam Ducha Świętego,
abyśmy się stali Twoimi dziećmi i dziedzicami. Ty nie
opuszczasz grzesznika, lecz szukasz go z ojcowską miłością. Ty stale
odnawiasz nas
przez Sakrament Przebaczenia i Pojednania, abyśmy coraz doskonalej upodabniali
się do Twojego Syna. Dziękuję Ci za cudowne dzieło Twego Miłosierdzia i wielbię
Cię wraz z całym Kościołem za nasze zbawienie. Tobie niech będzie chwała
przez Chrystusa w Duchu Świętym teraz i na wieki. Amen.
Wszechmogący
miłosierny Boże, proszę Cię pokornie w imię Syna Twego, Jezusa Chrystusa, daj mi
wytrwałość w dobrem aż do śmierci. Wspieraj mnie i nie dozwól mi oddalać się od Ciebie.
Amen.
Zadośćuczynienie
Należy jak najprędzej
wypełnić zadaną pokutę. Jest też wskazane nałożyć sobie samemu jakąś
skuteczną pokutę, uzdrawiającą jakiś nałóg lub złe przyzwyczajenie.
Wszelkie krzywdy wyrządzone bliźnim należy naprawić i wynagrodzić. Wszelkie
zniewagi wyrządzone Bogu, można naprawić przez gorliwą pobożność i posługiwanie
bliźnim, czyniąc uczynki miłosierdzia. Jednym z najlepszych uczynków miłosierdzia
jest uzyskanie odpustu zupełnego za zmarłych. Trzeba również codziennie
czuwać, aby nie obrazić Boga i bliźniego, unikając wszelkich złych okazji.
Postanowienie poprawy ma być konkretne i faktycznie realizowane.
Od autora
Całe życie człowieka ma sens tylko
wtedy, gdy realizuje wezwanie Pana Jezusa do doskonałości, która jest
świętością: „Bądźcie więc wy doskonali, jak doskonały jest wasz Ojciec Niebieski"
(Mt 5,48). Taka jest wola Boża: „uświęcenie człowieka" (por. l Tes 4,3).
Analizując życie
ludzi świętych, zauważymy, że oni często korzystali z Sakramentów świętych,
ze Spowiedzi świętej i Komunii świętej. Wielu z nich spowiadało się nawet
co tydzień. Dla nich grzechy lekkie a nawet niedoskonałości były ciężarem i
nieznośną skazą wobec Świętego Boga oraz wielką niewdzięcznością wobec dobroci Bożej.
Spowiadali się więc po bardzo dokładnym rachunku sumienia i codziennie pilnie czuwali
nad sobą, zdając sobie sprawę z ludzkiej słabości i ułomności.
Kapłani stwierdzają dzisiaj, że bardzo
wielu katolików spowiada się bardzo źle, a niektórzy nawet po świętokradzku.
Jakie są przyczyny złej Spowiedzi świętej?
1. Zbyt długa przerwa.
2.
Powierzchowny rachunek sumienia.
3.
Lekceważenie okazji do grzechu i pobłażliwość w
powtarzaniu
niektórych
grzechów.
4.
Zaniedbywanie naprawienia wyrządzonej szkody i
wynagrodzenie
krzywd.
Konsekwencją złych Spowiedzi świętych jest niegodziwe życie. Innowiercy zarzucają właśnie nam katolikom
niemoralne życie i mają dość przykładów, by
to udowodnić.
Można powiedzieć z całą pewnością, że
ktokolwiek praktykuje w swoim życiu jakieś
złe przyzwyczajenie lub jakikolwiek nałóg, ten spowiadał się źle. Sakramenty święte służą bowiem ku uzdrowieniu z najgorszych nawet nałogów, jeśli penitent szczerze
współpracuje z łaską Boża.
W obecnych czasach Kościół katolicki
udostępnił swoim wiernym wielki dar
miłosierdzia Bożego, który można uzyskać codziennie. Jest to odpust zupełny, który sprowadza taki sam skutek jak
Chrzest święty. Jednym z warunków uzyskania tego daru jest dobrze odprawiona
Spowiedź święta, po której można wielokrotnie przyjmować Komunię świętą, np.
codziennie przez cały miesiąc. Tyle też można uzyskać odpustów zupełnych.
Dlatego też Kościół zachęca do comiesięcznej Spowiedzi świętej, ale po
dokładnym rachunku sumienia. Temu też celowi ma służyć niniejszy wzór rachunku
sumienia, według którego należy przygotować się do Spowiedzi świętej, zwłaszcza
po dłuższej przerwie od ostatniej Spowiedzi.
Dzisiaj jest możliwość
spowiadania się codziennie w każdym kościele o każdej porze dnia. Instrukcja
„Eucharisticum misterium" poucza, że należy spowiadać się poza Mszą
świętą. Niech więc każdy stara się wypełnić jak najlepiej wszystkie warunki
wymagane do dobrej Spowiedzi
świętej i wtedy dopiero odczuje radość z przyjaźni z Bogiem.
Niniejsze opracowanie jest oparte na
rachunku sumienia z książeczki do nabożeństwa: „Droga do nieba" (wydanie
42, Opole 1980 r.) i uzupełnione wyciągiem z teologii moralnej.
o.
Bonifacy H. Knapik, OFM 41 -800 Zabrze ul. Franciszkańska l
Wydawnictwo
Ojców Franciszkanów Niepokalanów 2000.
Wydanie III. Skład i druk: Drukarnia własna Niepokałanów, 96-515 Teresin